"Kun je dat nog een keer zeggen?"
Farsi, Urdu, Punjabi, Turks en Arabisch! Het afnemen van interviews met respondenten van wie ik de taal niet beheers, brengt specifieke uitdagingen met zich mee. Daarom heb ik een vertaler nodig, wiens rol in mijn onderzoek essentieel maar ook complex is.
Taalkundige expertise
De vertalers met wie ik samen werkte in dit project zijn David, Araa, Reda, Tony and Hasnae. Zij hebben een Marokkaanse, Syrische, Afghaanse en Amerikaanse achtergrond. In de Over Ons kun je meer over hen lezen. Hun werk is van onschatbare waarde bij het overbruggen van de taalkloof. Maar een interview samendoen vereist afstemming. Om deze reden bereidde ik een presentatie voor over het onderzoek, opende ik het gesprek over verwachtingen en de rolverdeling. Dit hield onder andere in dat we de interviewguide van tevoren doornamen. Ook vond ik het belangrijk om minimaal 30 minuten voor het interview af te spreken met de vertaler om het specifieke interview door te nemen. Deze afstemming was essentieel om de authenticiteit van de verhalen van de respondenten te behouden.
Interrupties
Hoewel ik aanvankelijk aarzelde om de respondent of vertaler te onderbreken voor verduidelijking, uit angst dat dit het natuurlijke ritme van de uitwisseling zou verstoren, besloot ik dit toch te doen. Want na enkele interviews merkte ik op dat ik anders te weinig passende vervolgvragen kon stellen. Bij de ene respondent die korter van stof is ging dit makkelijker dan bij de ander die languit praat. Maar het is essentieel om het interview nauw te volgen. Door te interrumperen om verduidelijking of toelichting te vragen, kon ik een respondent beter begrijpen. Op een gegeven moment grapte Mahmud zelfs over hoe ik in zijn ogen erg diplomatiek en vriendelijk kon onderbreken.
Foto gemaakt door Shirley van der Maarel van het interview.
Interacties
In de samenwerking met een vertaler is het net zo belangrijk om de sociale en culturele dimensie van tevoren te bespreken. Een vertaler zal namelijk ook gaan interacteren met een respondenten voor, tijdens en na het interview. Want een interview gaat niet alleen om taal maar ook om sociale en culturele uitwisseling. Daarom besprak ik met de vertalers hoe we kunnen omgaan met ongemak. Ik deelde dat respondenten waarschijnlijk nieuwsgierig zullen zijn naar wie zij zijn en dat ze goed van tevoren dienen te reflecteren wat ze wel en niet willen delen. Ik nam hen ook mee wat ik wel en niet deel en waarom dit zo is. Grenzen aangeven en leven creëert duidelijkheid.
Ook gaven vertalers mij wel eens terug dat ik een vraag niet zo direct kan stellen. Zeker vragen die gingen over bijvoorbeeld financiën, hoe ze hun echtgenoot hadden leren kennen of voogdijschap zorgden voor spanning. In plaats van de vraag te schrappen herformuleerde ik de vraag of bood ik meer context zodat de vertaler de vraag durfde te stellen. Vertalers fungeren dus zowel als taalkundige bemiddelaars als culturele tolken.