Deel 1 - Online veldwerk: Niet zomaar een noodplan
Hoe kan online veldwerk zowel verbinding als complexiteit bieden, wanneer vertrouwen woord voor woord wordt verdiend? Wat zijn de beloften en beperkingen van online dataverzameling, en waarom zouden we het niet als een tweede keus moeten beschouwen?
In blogposts onder 'Ontwerpen' lees je meer over hoe we ons moesten aanpassen tijdens veldwerk in uitdagende tijden. In deze blog ga ik dieper in op hoe ik mijn data heb verzameld en de waarde van online veldwerk door middel van taallessen.
Online veldwerk via taallessen
Ik heb samen met mijn veldwerkcoördinator tweewekelijkse online lessen Darija en Engels georganiseerd voor Sub-Sahara-migranten die in Marokko verbleven. Deze sessies waren chaotisch, intiem en werden gekenmerkt door onstabiele internetverbindingen, maar ze vormden tegelijkertijd een venster op het dagelijks leven.
Vertrouwen wordt opgebouwd in kleine en herhaalde gebaren
Online omgevingen bieden verrassende mogelijkheden om vertrouwen op te bouwen. Tijdens mijn veldwerk werden de tweewekelijkse taallessen vertrouwde rituelen en ruimtes van lachen, stilte en wederzijdse inspanning. Deelnemers raakten na verloop van tijd op hun gemak, wetende dat ze zich konden presenteren zoals ze waren, in chaos of rust, en alle vragen konden stellen die ze wilden. Langzaam maar zeker veranderden onze taallessen in een ruimte voor culturele uitwisselingen en gesprekken, en leerden we meer over elkaars cultuur en tradities, zonder moeilijke onderwerpen uit de weg te gaan. Door constant aanwezig te zijn, werd vertrouwen niet gevraagd. Het werd verdiend door aanwezigheid, geduld en continuïteit. Dit vertrouwen maakte ruimte voor kwetsbaarheid, voor verhalen die misschien niet in één formeel interview aan de oppervlakte zouden komen.
Wederkerigheid
Wederkerigheid in online veldwerk draait niet om compensatie. Het gaat om zorg. Als deelnemers tijd vrijmaken om met mij te praten en mij te helpen met mijn onderzoek, kan ik ook tijd vrijmaken om iets voor hen te doen. Taallessen geven was niet alleen een methode, het was een gedeelde activiteit met wederzijds voordeel. Terwijl deelnemers vaardigheden opdeden en in hun eigen tempo leerden, kreeg ik een gelaagd inzicht in hun dagelijks leven, zorgen en ambities. Deze uitwisseling hielp de onderzoeksdynamiek te veranderen: minder extractief, meer horizontaal. Wederkerigheid werd een vorm van erkenning.
Toch is het niet genoeg
Hoewel online veldwerk een geweldig inzicht biedt in het dagelijks leven van de deelnemers en na verloop van tijd vertrouwen opbouwt, kent het natuurlijk ook beperkingen, zoals beperkte toegang, gebrek aan digitale geletterdheid en tijdsdruk. Het legt echter een solide basis voor wat erna komt: veldwerk op locatie. Bekijk Deel 2 voor meer informatie!